Cách Dạy Trẻ Tự Kỷ Phát Triển Ngôn Ngữ và Khả Năng Giao Tiếp
Phần I
1/ Học Cách Nghe - Sử dụng các dấu hiệu để gia tăng sự chú ý của trẻ, ví dụ chạm vào tai trẻ để “nghe” và chạm vào má để “nhìn”.
- Khi bạn bắt đầu nói với trẻ, hãy sử dụng tên trẻ và đợi đến khi bạn nghĩ là bạn đã đạt được sự chú ý lớn nhất từ trẻ và trẻ đã có khả năng hiểu được câu “Huy nghe đây”
- Khi làm việc hoặc chơi với bé, cố giảm bớt tiếng ồn xung quanh hoặc những điều làm giảm sự tập trung.
- Hãy nói hoặc hát một cách lặng lẽ bên cạnh trẻ, trong khi làm các công việc hàng ngày của bạn, hãy sử dụng các bài hát quen thuộc và hàng ngày, hãy nói những điều có liên quan đến thời gian trong ngày (lúc ăn, lúc tắm, lúc ngủ) và những điều được nhắc đi nhắc lại hàng ngày.
- Giới thiệu cho trẻ một loạt các âm thanh của các tiếng động khác nhau và cường độ khác nhau.
- Sử dụng âm nhạc và các động tác để giúp bạn giao lưu với trẻ, hãy hát với trẻ. Tạo ra các bài hát về những điều mà bạn và trẻ thường cùng làm và sử dụng các nhịp điệu quen thuộc như “ đây là cách chúng ta…” hãy khuyến khích trẻ phối hợp, nhảy hoặc lắc lư đúng nhịp của âm nhạc, hãy nhấc bổng trẻ lên và nhảy hoặc quay tròn bé.
- Hãy sử dụng các bài hát và nhịp điệu có tính chất hành động đơn giản rồi cố tạo ra sự tạm ngưng cho thời điểm thú vị nhất. Hãy kéo dài việc tạm ngưng để trẻ có thể có sự phản ứng
- Hãy động viên trẻ ngồi yên, và nhìn, nghe trong các giai đoạn ngắn ( lúc đầu rất ngắn sau dài dần). trẻ có thể thích có một cái đệm để ngồi trong khi các bạn đang ngồi nghe băng hay trò truyện cùng nhau.
- Hãy đảm bảo cho trẻ sự thoải mái và làm tất cả những gì có thể để ngăn chặn các âm thanh làm trẻ buồn chán. cần thiết thì đưa trẻ đi chỗ khác đối với âm thanh bạn không thể kiểm soát được thì hãy thông báo cho trẻ khi tiếng động bắt đầu. Để bắt đầu, trước hết hãy để trẻ ở phòng khác với một ai đó, sau đó khi ban thấy trẻ đã quen thì hãy giúp trẻ chấp nhận nhiều hơn, mang trẻ lại gần hơn nơi có tiếng động, chỉ có thể dần dần chờ đợi ở trẻ sự cố gắng chấp nhận bởi bản thân trẻ. Đôi khi bạn có thể sử dụng các âm thanh mà trẻ không thích với cường độ nhẹ hơn, mềm hơn để trẻ chấp nhận dần. Bạn có thể sử dụng băng hoặc đĩa cho mục đích này.
- Khi bạn kiểm soát mức độ tiếng động cho trẻ, hãy sử dụng các câu như “quá ồn” hoặc “vặn khẽ đi” . Nếu trẻ có thể tự sử dụng các từ như vậy, hãy động viên trẻ khi trẻ bắt đầu bắt chước điều bạn nói. điều này tốn khá nhiều thời gian và hãy tin rằng mọt ngày nào đó trẻ tự nói được những từ như vậy.
2/ Nhìn Mặt Đối Mặt - Tạo nên mối quan hệ với bé bằng mọi cách có thể, nên sử dụng cách nhìn, nghe, sờ mó.
- Khi bạn muốn trẻ nhìn bạn, hãy đứng trước tầm nhìn của trẻ mà nói: Như hãy nhìn mẹ.
- Bạn có thể tạo sự giúp đỡ bằng việc sờ vào má trẻ và từ từ quay đầu trẻ về phía bạn, nếu trẻ nghe hãy gọi tên trẻ.
- Hãy khuyến khích trẻ nhận biết vẻ mặt, ngón chân, ngón tay cả của bạn và của trẻ. Hãy chơi trò chơi và hát bài hát nhấn mạnh những bộ phận của cơ thể.
- Khi bạn thấy rằng trẻ quan tâm đến chiếc hoa tai hay chiếc vòng bạn đeo trên cổ, hãy sử dụng vật đó để thu hút sự chú ý của trẻ, hãy di chuyển đầu của bạn từ từ để tạo ra sự giao tiếp bằng mắt nếu có thể.
- Hãy đội một cái mũ lạ thường hoặc đặt một cái gì đó ngộ nghĩnh lên đầu bạn, lấy chúng để trước mắt bạn sau đó nhìn về phía bé và mỉm cười.
- Thổi bọt xà phòng một cách nhẹ nhàng, khuyến khích trẻ nhìn bọt xà phòng bay nổi và vỡ ra.Cố gắng để bọt xà phòng bay thấp xuống dưới và bay qua mặt bạn, bạn có thể cố gắng hiểu được cách nhìn chằm chằm của trẻ khi bọt xà phòng bay qua.
- Nếu bạn thấy rằng trẻ đang nhìn cái gì đó, hãy nói với trẻ về cái đó và đưa vật đó vào tầm nhìn của trẻ khi bạn nói, nếu bạn thấy rằng trẻ nhìn bạn, hãy trả lời cùng với nụ cười thân thiện hoặc nói chuyện với trẻ, thay đổi một cách tự nhiên nhưng hãy cố gắng hiểu được cái nhìn của bé và lặp lại.
- Hãy cố gắng giao tiếp bằng mắt khi bạn chơi với trẻ, ngừng lại bất thình lình trong khi hi vọng rằng trẻ nhìn bạn, nếu trẻ làm như thế, bạn hãy xử sự như đó là dấu hiệu để kêu gọi, nếu có thể bạn hãy phát triển thành trò chơi quay người lại để nói chuyện.
- Nếu trẻ nhìn chằm chằm, hãy cố gắng đừng ngượng nghịu nhưng hãy quay lưng lại, chớp lấy cái nhìn của trẻ và sau đó nhìn đi chỗ khác, một lúc sau nhìn lại một cách tự nhiên.
- Hãy chơi trò đuổi bắt hoặc chơi trò chạy, dừng lại với câu nói: chuẩn bị, sẵn sàng; rồi ra hiệu’’chạy’’ khuyến khích trẻ nhìn bạn nếu bạn nhìn trẻ lúc trẻ chạy.
- Hãy vỗ nhẹ vào tay, lưng, vai của trẻ một cách kiên quyết để thu hút sự chú ý của trẻ, hãy lấy cái gì đó đằng sau bạn để chỉ cho trẻ hoặc xoè tay bạn ra để chỉ cho trẻ thấy cái bạn dấu trong tay.
3/ Thu Hút Sự Chú Ý - Hãy chỉ cho trẻ thấy những điều bạn thấy thích thú dù rằng bạn có thể nhận được rất ít phản ứng từ trẻ. Hãy chú ý đến trẻ và nhận xét với những điều mà trẻ đang làm.
- Hãy liên hệ điều mà bạn khen ngợi, chú ý và các dấu hiệu ảnh hưởng một cách trực tiếp với những việc trẻ đang làm.
- Làm cho sự hiện diện của bạn rõ ràng và lý thú hơn, hãy chọn và làm những điều mà bạn cho rằng trẻ có thể thấy thích thú. Hãy mang những việc bạn đang làm đến gần trẻ để thu hút sự chú ý.
- Chỉ cho trẻ những vật đặc biệt, nếu bạn có thể chạm vào chúng khi bạn và trẻ đang chơi ở ngoài hãy cố gắng làm việc này thật đơn giản mỗi khi chỉ một vật hãy nói một cách đơn giản về những điều mà bạn và trẻ đang nói tới. Hãy giúp trẻ hiểu ý nghĩa bằng các cử chỉ và hành động.
- Nếu trẻ đang đứng trước bạn với một món đồ chơi với các cử chỉ như muốn khoe hoặc đưa cho bạn thì hãy cầm lấy vật đó. Hãy thể hiện một sự thích thú và nói về vật trước khi trả lai cho trẻ hãy nhớ rằng trẻ thấy là bạn đang chia sẻ với trẻ .
- Rất tốt khi sử dụng các cuốn sách với các vật được dấu sau các nếp gấp, hãy cho trẻ thấy bạn rất thích cuốn sách. Hãy nói về những cái mà bạn tìm thấy và hỏi “ cái bì thư trốn ở đâu nhỉ ? ”
- Hãy cố gắng để trẻ chỉ tay hoặc có các hành động. Hãy cùng nhau nhìn các vật và nói “Đây là cái…” bạn có thể bắt đầu việc này với việc nhẹ nhàng nắm tay trẻ hoặc ngược lại. hãy giảm dần sự giúp đỡ hướng dẫn của bạn để trẻ tự làm sau đó.
- Khi trẻ đã thành thục hãy để cho trẻ chỉ cho cả người khác điều mà bạn và trẻ cùng làm.
- Nếu trẻ đã làm xong điều gì đó thì hãy động viên trẻ khoe với điều đó với mọi người xung quanh.
- Hãy dạy trẻ cách khoe một vật với người khác. Nếu trẻ hiểu được mệnh lệnh đơn giản, hãy nói “Khoe với cha đi”. nếu trẻ cần sự giúp đỡ, hãy giúp trẻ, hướng dẫn tay của trẻ để chỉ các vật cho mọi người.
4/ Bắt Chước Việc Tạo Ra Các Âm Thanh - Để giúp trẻ biết cách lấy hơi, hãy chơi các trò chơi như thổi bong bóng, thổi bóng bay hoặc các mảnh giấy nhỏ. Hãy sử dụng các nhạc cụ, nếu trẻ không sẵn sàng bắt chước bạn, hãy quan sát xem trẻ có nhìn bạn không. Hãy xem trẻ có cố gắng làm điều bạn đã làm khi bạn không nhìn bé hay không.
- Hãy khuyến khích hoạt động của môi trẻ. Nếu trẻ cảm thấy vui thích khi nhìn vào gương, hoặc ngồi trên đùi bạn và ngồi đối mặt với bạn, hãy khuyến khích trẻ phát hiện môi và mặt của bạn bằng cách va chạm hoặc quan sát. Hãy biến đổi khuôn mặt của bạn, thay đổi hình dạng môi của bạn. Hãy thè lưỡi ra và thụt lưỡi vào và quan sát xem trẻ có bắt chước bạn hay không.
- Để khuyến khích trẻ sử dụng đầu lưỡi, hãy thử các động tác liếm các kẹo mút, hoặc sử dụng các tờ giáy có độ dính để làm thí dụ.
- Để để khuyến khích trẻ sử dụng giọng nói của trẻ, hãy sử dụng các trò chơi hành động âm thanh như con vẹt biết nói, con nhộng trong quả táo... Hãy sử dụng một cái kèn đồ chơi. Hát một cách thường xuyên với trẻ và thi thoảng lại dừng lại để trẻ hát tiếp nếu có thể. Hãy làm một cuộn băng về các âm thanh của trẻ hoặc sự phát âm của bạn để trẻ bắt chước.
- Đừng quên rằng bạn phải sử dụng âm vực cao hơn hoặc thấp hơn, mạnh hơn hoặc êm ái hơn để kích thích sự chú ý của trẻ.
- Hãy khuyến khích trẻ tiếp thu và đối thoại, bắt đầu bằng cách bắt chước các âm thanh do trẻ tạo ra càng giống càng tốt. Làm việc này ngay cả khi trẻ đánh trống hoặc gõ bàn. Hãy dừng lại một chút đẻ trẻ làm lại một lượt khác, cố gắng để tạo ra sự lần lượt, thỉnh thoảng hãy cố thử các âm thanh mới thí dụ vỗ tay, hay đánh trống với nhịp điệu khác và hãy quan sát xem trẻ có bắt chước bạn không.
- Nếu trẻ đang bập bẹ, hãy bắt chước âm thanh của bé và đôi khi hãy tạo ra các âm thanh khác xem trẻ có bắt chước hay không. Hãy cười và dừng lại xem trẻ có nhìn bạn không. Hãy thử các âm thanh hoàn toàn khác với âm thanh mà trẻ đã tạo ra hoặc các âm thanh gần giống như cũ. Ví dụ P và S là hoàn toàn khác nhau, B và P là gần giống nhau. Hãy thay đổi cường độ và độ cao của âm thanh. Hãy luôn luôn chuẩn bị sẵn sàng quay trở lại để bắt chước trẻ nếu trẻ không bắt chước bạn.
- Nếu trẻ thích các từ và chữ cái, hãy sử dụng các cái đó để khuyến khích trẻ tạo ra âm thanh. Hãy thử nói ra âm thanh hơn là tên của chữ cái khi bạn viết chữ.
Cho trẻ uống sữa bình thay cho sữa mẹ quá sớm: Điều này hoàn toàn không tốt cho sức khỏe của trẻ nhỏ. Bởi theo các chuyên gia dinh dưỡng, sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng vô giá, trẻ uống sữa mẹ sẽ ít bệnh tật và thông minh hơn.
Cho trẻ ăn dặm quá sớm: Trẻ sơ sinh hệ tiêu hóa còn rất yếu, vì vậy nếu cho trẻ ăn bột quá sớm, trẻ sẽ sinh tướt, đi ngoài phân sống, lâu ngày dẫn đến bị viêm ruột già, đi tiểu ra máu, sinh ra rối loạn tiêu hóa.
Vào mùa nóng, nếu thoa quá nhiều phấn rôm cho trẻ, mồ hôi ra hòa với phấn rôm sẽ gây bít lỗ chân lông, dẫn đến dị ứng.
Các bà mẹ thường không đưa con đi bác sĩ ngay mà hay tự mua thuốc về cho trẻ uống mỗi khi thấy trẻ nóng hoặc sốt. Việc này thực tế có thể khiến trẻ bệnh nặng thêm.
Không chịu tắm cho trẻ vì sợ trẻ nhiễm lạnh: Ở giai đoạn này kháng thể trong cơ thể trẻ còn rất yếu, do đó trẻ cần phải được vệ sinh thường xuyên để tránh nhiễm khuẩn, đặc biệt khi trẻ ốm.
Tuy nhiên bạn cần chú ý bé phải được ủ ấm ngay sau khi vệ sinh, tắm gội để đề phòng nhiễm lạnh, cảm cúm.
Quấn khăn và ủ bé quá chặt: Điều này sẽ rất nguy hiểm cho trẻ, bởi những lớp vải quấn chặt sẽ khiến bé khó khăn trong việc hít thở, chân tay không thể cử động tự do, điều này sẽ ảnh hưởng xấu đến sự phát triển của hệ thần kinh.
Thường xuyên cắt tóc máu của trẻ: Điều này là không nên, bởi da đầu bé rất mỏng, nếu có chút bất cẩn, việc cắt tóc sẽ dẫn đến nguy cơ trầy xước da, dẫn đến nhiễm trùng da.
Lấy mật ong rơ lưỡi cho trẻ: Cách này sẽ không tốt cho các bé bị dị ứng với phấn hoa, hậu quả là bị sưng phần lưỡi, mặt sau khi được rơ lưỡi. Vì vậy cách tốt nhất và an toàn nhất là dùng sản phẩm rơ lưỡi chuyên dụng được bán tại các nhà thuốc.
Cho bé nằm than cùng mẹ: Khi than đốt lên sẽ phóng ra một lượng khí CO2 với trẻ sơ sinh, nếu hít phải khí CO2 dễ bị ngạt, ngộ độc khí CO2, viêm mô tế bào, nặng hơn sẽ ảnh hưởng đến hệ thần kinh và não bộ của trẻ.
Và trên thực tế đã có nhiều ca trẻ bị bỏng nặng, thậm chí tử vong do than bén lửa và những phút lơ đễnh của các bà mẹ.
Bé được quá nhiều người ôm hôn, âu yếm: Thực tế cơ thể bé còn rất non yếu, kháng thể trong người rất kém, do đó việc được nhiều người ôm hôn, âu yếm sẽ làm tăng nguy cơ mắc bệnh truyền nhiễm qua đường hô hấp ở bé.
